همشهری جوان: در کشور ما و در درون فرهنگی کلی به نام ایران و ایرانی، انواع و اقسام خرده فرهنگ ها هم پیدا می شوند که حتی همان ها هم عمری باستانی دارند؛ مثلا انواع شعر در ایران ما، خیلی بیشتر از همین چند قالب کلاسیک و نویی است که توی مدرسه به ما یاد می دهند.

یک نمونه اش «لیکو»های بلوچی، یکی از بازمانده های شعر کوتاه ایران باستان که اقوام بلوچ هنوز هم حفظش کرده اند و سینه به سینه و نسل به نسل ادامه اش داده اند. از لحاظ فرمی، لیکو (که اسم پرنده ای هم هست) شعری است متشکل از یک بیت موزون و مقفی، با دو مصراع ده هجایی. از لحاظ محتوایی، لیکوها اشعاری هستند که آمال و آرزوهای یک قوم را نمایندگی می کنند، معمولا شاعر لیکوها مشخص نیستند، در آنها تصویرسازی های به معنای متداول در شعر وجود ندارد و اصطلاحا بیشتر از جنس زمین هستند تا آسمان (همانطور که پرنده «لیکو» هم نمی تواند خیلی خوب پرواز کند و بیشتر روی زمین می جهد). از لحاظ اجرا هم لیکو بخشی از موسیقی بلوچی است و معمولا «لیکوخوانی» همراه است با نواختن ساز «قیچک».

 

قالب کوتاه لیکو و ایجاز موجود در آن، لیکو را به «هایکو» ژاپنی شبیه می کند، بخصوص که خیلی وقت ها در لیکو از عناصر طبیعت هم استفاده می شود اما با این فرق که هایکو شعری است برای ثبت تصاویر طبیعت اما لیکو شعری است برای بیان حسرت ها، حالا ممکن است این درد دل با استفاده از عناصر طبیعت باشد، ممکن است نباشد.

لیکوهایی که سال 86 منصور مومنی در اولین مجموعه معرفی کرد، هم به دلیل این شباهت با فرم هایکو و استفاده از عنصر ایجاز و از آن مهمتر به خاطر مضمون بومی شان خیلی زود گل کردند و از کتاب خارج شد؛ طوری که مومنی دومین مجموعه لیکو را هم آماده کرده است. تا کتاب دوم را بخوانیم، منتخبی از لیکوهای دفتر اول را برایتان نقل می کنیم:

* هوا بهاری است/ چشمم نگهبان جاده هاست.

* امروز/ روز دوم است/ که جنازه ام افتاده/ بر تفت آفتاب.

* کلاغی سیاه/ بر آسمان می گذرد. / زنده است استخوانم و / درد می کند جانم.

* با همان سطل کوچک آبم ده!/ برای چشمان توست/ فقط برای چشمان توست/ اگر قاتلم من.

* لب هایم داغمه بسته اند/ نمیتوانمفراموش کنم / مهربانی هایت را.

* چشمت خمار است/ باغ انار است.

به پایان سلام کن

خزان خودکامه / گابریل گارسیا مارکز/ ترجمه اسدالله امرایی / نشر ثالث / 12000 تومان

این کتاب را با اسم «پاییز پدرسالار» می شناسیم که در یک ترجمه دیگر «پاییز پیشوا» شده بود و حالا سومین ترجمه اش به بازار آمده. این رمان مهم محصول حکومت پینوشه است. نقتی که مارکز در اعتراض به کودتا علیه آلنده اعلام کرد دیگر نخواهد نوشت و بعد یک دفعه با این اثر مهم به دنیای ادبیات برگشت و از دنیای پوچ و زندگی بی معنی دیکتاتورها گفت.

 

 «آدم هر چه بیشتر قدرت به دست بیاورد، تشخیص اینکه چه کسی با اوست و چه کسی بر او، برای دشوارتر می شود. هنگامی که به قدرت کامل دست یافت، دیگر تماس او با واقعیت به کلی قطع می شودو این بدترین نوع تنهایی است ...» خود مارکز می گفت این رمانش را بیشتر از همه دوست دارد.

کلبه عمو تام زنانه

خدمتکارها / کاترین استاکت / نسترن ظهیری/ انتشارات ققنوس/ 28000 تومان

داستان، داستان ظلم و ستم است و طبیعتا شخصیت هایش هم سیاهپوست هستند. داستان در دهه 1960 و در ایالت می سی سی پی آمریکا می گذرد.

 

دوتا مستخدم سیاه، شخصیت اصلی داستان هستند. این دوتا یکی شان ارباب بد دارد و یکی ارباب بدتر و این وسط یک دختر سفیدپوستی پیدا می شود که تصمیم می گیرد خاطرات ستم کشی های این دوتا را در قالب یک داستان بنویسد و می نویسد و ...

خلاصه چه دردسرتان بدهم، داستانی است درباره اینکه نژادپرستی بد است و زن ها هم می توانند با هم رفاقت بکنند و این حرف ها، اگر به روح زنانه و این قبیل مسائل علاقمندید، کتاب می تواند گزینه خوبی باشد.

طبیعت بهوت

جان های افسرده / فیلیپ کلودل / ترجمه پرویز شهدی / انتشارات کتاب پارسه / 9300 تومان

در فضای جنگ جهانی که هر روزه هزاران کشته و زخمی و معلول بر جا می گذارد، کسی نمی تواند به فکر آینده باشد چون نمی داند تا فردا زنده است یا نه. در هیاهوی جهنمی جنگ و در دنیایی سراسر به هم ریخته که جز مرگ و ویرانی در آن دیده نمی شود. مردم هم در زندگی به ظاهر عادی شان چیزی جز مرگ و فاجعه را لمس نمی کنند.

 

فیلیپ کلودل فرانسوی البته برخلاف کاراکتر اصلی رمانش تجربه زندگی در دوران جنگ را ندارد. او استاد ادبیات در دانشگاه نانسی است و فیلمی هم با نام «همیشه دوستت داشته ام» کارگردانی کرده بود که جوایز زیادی برد. هم آن فیلم و هم این رمان، پر است از نوع روایت فرانسوی، یعنی پرداختن به حواشی به جای داستان تخت. گفتیم که بدانید.